Şaşılık, gözlerin paralel olmaması durumu olarak tanımlanır. Bu durum, bir gözün veya her iki gözün farklı yönlere kaymasıyla kendini gösterir. Şaşılık, göz kaslarının uyumsuzluğu veya dengesiz çalışması nedeniyle meydana gelir. Bazen doğuştan gelir, bazı durumlarda çevresel faktörler de etkili olabilir. Çocukluk çağında gelişen sabit şaşılıklar, göz tembelliği gibi görmeyi düşüren sorunlara neden olabilir. Şaşılık, sadece görme sorunlarına yol açmakla kalmaz, aynı zamanda estetik kaygılara da neden olabilir. Neyse ki, şaşılık çoğunlukla tedavi edilebilir bir durumdur ve çocukluk çağında da erken müdahale ile sağlıklı bir görme kazanılabilir. Peki, şaşılık nasıl tedavi edilir?
Şaşılık Nasıl ve Neden Olur?
Şaşılık, gözlerin paralel olmaması durumudur. Normalde gözlerimiz, göz kaslarının koordine bir şekilde çalışmasıyla aynı hedefe odaklanır. Ancak, şaşılık durumunda gözlerden biri ya da her ikisi de farklı yönlere kayar. Şaşılık, yatay (sağa veya sola), dikey (yukarı veya aşağı) ya da çapraz bir şekilde olabilir. Çocuklarda genellikle doğuştan gelir, ancak bazı yetişkinlerde de gelişebilir.
Şaşılık, göz kaslarının güçsüzlüğü veya kasları uyaran sinirlerdeki bir problemden kaynaklanabilir. Bazen bu durum, gözdeki kırma kusurlarından (hipermetrop, miyop gibi) ya da beyin ve sinir sistemindeki sorunlardan da kaynaklanabilir. Yetişkin ve çocuklarda kafa travmaları, kas ve sinir hasarları şaşılığın önemli nedenleri arasındadır. Yine tiroidle ilişkili göz hastalığı, göz kasları ve sinirlerinin etkileyen orbital yalancı tümör gibi yangısal hastalıklar da şaşılığa neden olabilmektedir.
Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir?
Şaşılık tedavisi, hastanın yaşına, şaşılık türüne, kaymanın sıklığına ve ne kadar ileri seviyede olduğuna göre değişebilir. Şaşılık tedavisi için çeşitli yöntemler mevcuttur. Erken müdahale oldukça önemlidir, çünkü göz kaslarının düzgün çalışması sağlanmazsa, görme kaybı ve rahatsız edici estetik sorunlar yaşanabilir. Şimdi, şaşılık tedavisinde kullanılan yöntemlere göz atalım:
1. Gözlük ve Kontakt Lens Kullanımı
Şaşılık tedavisinde kullanılan en yaygın yöntemlerden biri gözlük kullanmaktır. Şaşılık, genellikle gözdeki kırma kusurlarından kaynaklanıyorsa, gözlükler gözlerin paralel olmasını sağlamak için yardımcı olabilir. Örneğin, özellikle çocuklarda hipermetropi gibi görme sorunları, göz kaslarını doğru şekilde çalıştırmayı zorlaştırabilir. Gözlük takmak, bu sorunları çözebilir ve göz kaymasını tamamen veya kısmi olarak ortadan kaldırabilir.
Bazı durumlarda, kontakt lensler de önerilebilir. Kaymanın tipi ve derecesine göre gözlük numaralarınız, şaşılık konusunda deneyimli göz doktorunuzca ayarlanabilir. Gözlükler ve kontakt lensler, şaşılık tedavisinde ilk adım olarak sıkça tercih edilir.
2. Göz Egzersizleri (Ortoptik Tedavi)
Şaşılık tedavisinde göz egzersizleri, göz kaslarını güçlendirmek için kullanılan bazı şaşılık tiplerinde kullanılan bir yöntemdir. Her tip şaşılık bu tedaviler için uygun değildir. Asya’dan köken alan bu tip egzersizlerle tüm şaşılık ve göz tembelliklerinin tedavi edilebileceğini savunan yanıltıcı akımlar olabilir. Bu konuda mutlaka deneyimli göz hekimlerinize danışın. Bu egzersizler, gözlerin paralel hale gelmesine ancak bazı şaşılıklarda yardımcı olabilir.
Bu tip tedavi yöntemleri, düzenli olarak yapılması gerektiğinden sabır ve süreklilik gerektirir.
3. Prizmatik Lensler
Prizmatik lensler, gözlerin paralel olmasına yardımcı olmak amacıyla kullanılan özel lenslerdir. Bu lensler, çift görmeyi engelleyebilir ve tek görülen görme alanını genişletebilir. Şaşılık tedavisinde prizmatik lensler, gözleri odaklamak ve paralel hale getirmek için etkili bir seçenek olabilir. Özellikle küçük açılı kayması olan bazı vakalarda, prizmatik lensler kullanılarak gözlerin hizalanması sağlanabilir.
4. Botoks Uygulaması
Botoks, şaşılık tedavisinde kullanılan başka bir yöntemdir. Botoks, göz kaslarını geçici olarak zayıflatmak veya gevşetmek amacıyla kullanılır. Genellikle, bir göz kası aşırı aktif olduğunda ve diğer kas zayıf olduğunda botoks uygulanabilir. Bu tedavi, göz kaslarındaki dengeyi sağlamak için bazen kalıcı bazen de geçici bir çözüm sunar. Örneğin yakında uyumu fazla olan bireylerdeki içe kaymalarda iç rektuslara yapılan botoks uygulaması, yakın aktivitenin azaltılması ile beraber kaymayı bazen kalıcı olarak düzeltebilir.
Botoks tedavisi, özellikle küçük açılı kaymalarda cerrahi müdahaleye ihtiyaç duymadan şaşılık tedavisini destekleyebilir. Ancak bu tedavi, bazen geçici bir çözüm sunar ve tedavi süresi sonunda etkisi kaybolur. Bu nedenle, daha kalıcı sonuçlar almak için ek tedavi yöntemleri gerekebilir.
5. Cerrahi Müdahale (Şaşılık Ameliyatı)
Şaşılık tedavisinde cerrahi müdahale, diğer yöntemler etkili olmadığında ve kalıcı bir sonuç elde edilmek istenildiğinde başvurulabilecek bir seçenektir. Şaşılık ameliyatı, göz kaslarını güçlendirmek veya gevşetmek amacıyla yapılır. Cerrahi müdahale, gözlerin paralel hale gelmesini sağlayabilir.
Ameliyat sırasında, göz kasları düzeltilir ve gözlerin doğru bir şekilde hizalanması sağlanır. Bu işlem, lokal anestezi veya genel anestezi altında yapılır ve hastalar birkaç gün içinde iyileşebilir. Cerrahi müdahale, yetişkinlerde ve çocuklarda şaşılık tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Ancak, her hasta için cerrahi müdahale uygun olmayabilir, bu nedenle bir göz doktoru tarafından dikkatlice değerlendirilmesi gereklidir.
Şaşılık Tedavisinde Erken Müdahale ve Önemi
Şaşılık tedavisinde erken müdahale çok önemlidir. Çocuklarda,genelde tedaviye 6 yaşından önce başlanması en etkili sonuçları sağlar. Çünkü bu yaşta gözlerin gelişimi hızla devam eder ve tedavi ile sağlıklı bir görme gelişimi sağlanabilir. Ancak bazı şaşılık tiplerinde sadece gözlükleerle kontrol sağlanabiliyorsa cerrahi için acele edilmez. Yine kayma çok sık olmuyor ve uzun sürmüyor, görsel gelişimi etkilemiyorsa beklenebilir. Yetişkinlerde ise tedavi her yaşta mümkündür. Ancak göz tembelliği gibi durumlar erişkinde belirgin düzelme göstermeyebilir. Sadece estetik açıdan memnun edici bir görünüm sağlanabilir.
Çocuklarda erken tedavi, göz kaslarının doğru bir şekilde çalışmasına olanak tanır ve ilerleyen yaşlarda yaşanabilecek görme kaybı ve estetik sorunları engeller. Ayrıca, göz tembelliği (ambliyopi) gibi durumların da önüne geçilmiş olur.
Sonuç
Şaşılık, tedavi edilebilir bir görme sorunudur ve çeşitli tedavi yöntemleri ile düzeltilmesi mümkündür. Gözlükler, göz egzersizleri, prizmatik lensler, botoks ve cerrahi müdahale gibi yöntemler, şaşılık tedavisinde kullanılan başlıca seçeneklerdir. Erken müdahale ile başarılı sonuçlar alınabilir, bu nedenle herhangi bir göz kayması durumunda bir göz doktoruna başvurulması önemlidir. Şaşılık tedavisi, her birey için farklılık gösterebilir, bu nedenle profesyonel bir göz uzmanı tarafından kişiye özel bir tedavi planı yapılması gereklidir. Sağlıklı bir görme için şaşılık tedavisinde zaman kaybetmeyin!
