Bir Gözünüz Diğer Gözünüze Göre Renkleri Soluk mu Görüyor?
Optik sinir, gözümüzden beyne görme sinyallerini taşıyan hayati bir yapıdır. Bu sinirin herhangi bir sebeple hasar görmesi görme kaybına yol açabilir. Optik sinir hastalıkları, çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişebilir ve erken teşhis büyük önem taşır. Sizlere bu yazıda optik sinir hastalıklarının başlıca nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemlerini özetleyeceğiz.
Optik Sinir Hastalıklarının Nedenleri
Optik sinir hastalıkları genellikle aşağıdaki durumlarla ilişkilidir:
- Optik Nörit: Optik sinirin iltihaplanmasıdır ve genellikle otoimmün hastalıklarla ilişkilidir. Multipl skleroz (MS) hastalarında sık görülür.
- Glokom: Göz içi basıncının yükselmesi nedeniyle optik sinire zarar veren kronik bir hastalıktır.
- İskemik Optik Nöropati: Optik sinire giden kan akışının azalması nedeniyle meydana gelen bir durumdur. Diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi gibi hastalıklarla ilişkili olabilir.
- Travmatik Optik Nöropati: Baş veya göz travması sonrası optik sinirin zarar görmesiyle oluşur.
- Toksik ve Beslenme Kaynaklı Optik Nöropati: Alkol, tütün veya bazı ilaçlara maruz kalma ya da B12 vitamini eksikliği nedeniyle gelişebilir.
Belirtiler
Optik sinir hastalıklarının belirtileri hastalığın türüne bağlı olarak değişebilir, ancak en sık görülen belirtiler şunlardır:
- Görme keskinliğinde azalma: Bazen erken aşamalarda farkedilmeyebilir. Mutlaka iki gözü kıyaslamak gerekir.
- Renk görme bozuklukları: Optik sinir hastalığı olan gözde renkler daha soluk görülür, renkli görme bozulur. Görmeyi azaltan diğer hastalıklardan ayrımda önemlidir.
- Görme alanı kayıpları: Çok farklı şekilde alan kayıpları olabilir. Çoğunlukla tam santral görme alanı etkilenir. Bu tip daha çok MS gibi yangısal cevaplarla gelişen optik nöropatilerde görülür. İskemik optik nöropatilerde görme alanı altı ve yukarısında yerleşimli alan kaybı vardır. Gloomda görme alanı kaybı için de çok farklı desenler bulunmaktadır.
- Göz hareketleriyle artan ağrı (özellikle optik nöritte): Yangısal yani inlamasyonla giden optik nöropatilerde önemli bir bulgudur. Acil göz kontrolü gereklidir.
- Işık hassasiyeti
Bu belirtilerden herhangi biri fark edildiğinde, bir göz doktoruna başvurulması önemlidir.
Optik Sinir Hastalıklarında Muayene Yöntemleri nelerdir?
Optik sinir hastalıklarının teşhisinde kullanılan muayene yöntemleri, optik sinirin yapısını ve işlevini değerlendirmeye yöneliktir. En yaygın kullanılan muayene yöntemleri şöyle özetlenebilir:
1. Görme Keskinliği Testi
Hastanın görme seviyesini belirlemek için kullanılan temel testtir. Standart Snellen veya logMAR eşeli kullanılarak uzak ve yakın görme değerlendirilir.
2. Renk Görme Testleri
Optik sinir hastalıklarında renk algısında bozulmalar sık görüldüğü için Ishihara testi veya Hardy-Rand-Rittler (HRR) testi ile renk görme değerlendirilir.
3. Görme Alanı Testi (Perimetri)
Optik sinir hastalıkları görme alanında kayıplara neden olabilir. Otomatik perimetri (örneğin Humphrey veya Goldman perimetri) kullanılarak görme alanı kayıpları tespit edilir.
4. Pupilla Muayenesi
• Afferent Pupiller Defekt (RAPD, Marcus Gunn Pupili): Optik sinir hasarı olan gözde, ışık tutulduğunda normalden farklı tepki gözlenir. Swinging flashlight testi ile değerlendirilir.
5. Fundoskopi (Oftalmoskopi)
Direkt veya indirekt oftalmoskopi ile göz dibi incelenerek optik sinir başı ödemi (papilödem), solukluk veya optik atrofi gibi değişiklikler araştırılır.
6. Optik Koherens Tomografi (OCT)
Optik sinir başı ve retina sinir lifi tabakasının, ganglion hücre tabakasının kalınlığını ölçerek glokom, optik nörit veya optik atrofi gibi hastalıkların erken teşhisinde kullanılır.
7. Görsel Uyarılmış Potansiyeller (VEP)
Beynin görsel uyarılara verdiği elektriksel yanıtları ölçerek optik sinir iletiminin yavaşlamasını veya hasarını gösterir. Multipl skleroz veya optik nöropati şüphesinde önemli bir testtir.
8. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
Özellikle optik nörit, tümörler veya travmatik optik nöropati gibi durumlarda optik siniri, beyin yapılarıyla birlikte değerlendirmek için kullanılır. Kontrastlı MRG, inflamatuvar veya demiyelinizan hastalıkların tespitinde yardımcıdır.
Bu muayene yöntemleri, optik sinir hastalıklarının erken teşhisi ve uygun tedavi planının oluşturulması için büyük önem taşır. Görme ile ilgili herhangi bir değişiklik fark edildiğinde göz doktoruna başvurmak erken tanı açısından kritik rol oynar.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, altta yatan hastalığa göre değişir:
- Optik Nörit : Kortikosteroid tedavisi ile iltihap kontrol altına alınabilir. Özellikle MS, nöromyeliitis optika gibi hastalıkların erken ve düzenli tedavisi önemlidir. Hastalığın kontrol altında tutulması kalıcı hasarları önlenmesinde çok önemlidir.
- Glokom : Göz içi basıncını düşüren ilaçlar, lazer tedavisi veya cerrahi yöntemler uygulanabilir. Glokom sinsi bir hastalıktır. Çoğunluk ileri aşamalara kadar farkedilmez. Bu yüzden ailede risk faktörleri varsa daha sık kontrol gerekir.
- İskemik Optik Nöropati : Altta yatan damar hastalıklarının kontrol altına alınması gerekir. Göz gelen kan akımının korunması ve göz tansiyonu yüksekse düşürülmesi önemldir.
- Travmatik Optik Nöropati : Cerrahi müdahale veya kortikosteroid tedavisi uygulanabilir.
- Toksik ve Beslenme Kaynaklı Nöropati : Alkol ve toksik maddelerden uzak durmak, eksik vitaminleri yerine koymak önemlidir.
Sonuç
Optik sinir hastalıkları erken teşhis edilmezse kalıcı görme kayıplarına yol açabilir. Bu nedenle, görmede ani değişiklikler fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir göz doktoruna başvurulmalıdır. Sağlıklı bir görme için düzenli göz muayeneleri ihmal edilmemelidir.
